Door Nian Bakal - “Ze hebben Bagdad! Bagdad is gevallen.” Mijn moeder klinkt opgewonden en ik ren de trappen af naar beneden om te zien wat er aan de hand is. Ze staat vlak voor de televisie om alles te volgen. Ik kijk m´n vader aan die rustig op de bank zit, maar hij merkt me niet op.
Geconcentreerd kijkt hij naar het scherm en ik volg zijn blik. Mensen dansen in de straten van Bagdad overdonderd door het onvoorstelbare. “Saddam is weg, Irak is vrij”, roepen blije en geëmotioneerde Irakezen. Mijn moeder is vol ongeloof en ze weet niet zo goed hoe ze zich moet gedragen. Wat doe je op zo’n moment? Als er iets gebeurt waar je nooit van had durven dromen. Een land dat zo lang in de grip van een dictator is geweest en waar je zelf zo lang hebt gewoond, is nu ineens vrij.
Iedereen verwachtte heel veel van de toekomst van Irak. Niemand zag het geweld aankomen en niemand verwachtte dat er zoveel levens verloren zouden gaan.
Ik was zeventien jaar en besefte zelf op dat moment niet helemaal wat het nou betekende dat Irak vrij was. Dat we niet meer met het regime van Saddam te maken hadden. Later drong het wel tot me door. Ik besefte me dat ik op familiebezoek in Irak niet meer bij de controleposten van Saddam Hoessein hoefde te stoppen als we van Arbil (Koerdistan) naar Kirkuk gingen. Ik hoefde niet bang meer te zijn dat ze ons zouden pesten met hun geweren en deze op ons zouden richten om ons bang te maken. Ik hoefde niet meer bang te zijn dat mijn familie zou omkomen door het geweld in Irak. En ik was zo blij dat mijn Irak tot bloei zou komen en dat iedereen het land kon gaan bezoeken om te zien hoe ontzettend mooi Irak was.
7 april 2009
Obama is in Irak. Na zijn Europese tour heeft hij ook nog een bezoek gebracht aan Irak. In Camp Victory sprak hij de Amerikaanse soldaten toe en bedankte ze voor hun werk en inzet om Irak veiliger te maken. De president is van plan om de Amerikaanse troepen deels terug te trekken in 2010 en in 2011 moeten ze allemaal weg zijn. In zijn speech maakte hij duidelijk dat het nu aan de Irakezen is om het land te regeren en te leiden. Maar zijn de Irakezen daar echt klaar voor?
Het is waar dat het land nu veiliger is dan een aantal jaren geleden. Er zijn steeds minder mensen die zich aansluiten bij sektarische groepen waardoor men langzaam optimistisch wordt en weer durft te geloven in een veiliger Irak. Maar afgelopen week kwam er een abrupt einde aan het optimisme. Zes autobommen kwamen tot ontploffing in verschillende plaatsen in het land. Er zijn dus blijkbaar nog steeds groepen in Irak die voor veel chaos en onrust kunnen zorgen. Af en toe laten ze iets van zich horen. Sommigen zien het laatste geweld als een reeks incidenten. Ik ben bang dat ze ongelijk hebben.
Is het realistisch om te denken dat Irak veilig zal zijn, of is dit en blijft dit slechts een hoop die velen koesteren? En wie heeft op dit moment reden om optimistisch te zijn over het nieuwe Irak. Zijn het de rijken die beschikken over levensmiddelen en zich kunnen redden als moeilijke tijden zich voordoen, of is het de arme bevolking die niets heeft, die geen mensen kent die hun veiligheid garanderen en in een buurt woont waar constant gevochten wordt?
Ik weet niet zo goed wat ik aan moet met het optimisme van Obama en de Irakese regering. Ik hoop echt dat de Irakezen het aankunnen om hun land op te bouwen, maar helaas geloof ik er niet in. Ik heb in Irak gewoond en ik weet hoe corrupt het is. Ik hoor nog steeds dezelfde verhalen van mijn familie die verspreid over Irak woont.
Waar ik nog veel banger voor ben is dat verschillende partijen de macht proberen te grijpen als Amerika weg is. Er is al veel strijd gaande tussen de soennieten en sjiieten, maar in het noorden hebben we ook te maken met de Koerden die een eigen staat eisen. Daar is de centrale regering van Bagdad niet blij mee. De Koerden zijn nationalistisch en vechten al heel lang voor een onafhankelijk Koerdistan. Ik vraag me af hoe deze kwestie afloopt. Ik ben eerlijk gezegd bang voor een burgeroorlog.
Het Koerdische deel van Irak is vrij stabiel en men heeft daar het geld om te werken aan de infrastructuur. En er is veiligheid. De Koerden klagen niet. Ik sprak mijn oma laatst en ze riep enthousiast: “Nian, je moet echt terugkomen, want het is net Dubai hier.” Er verscheen een glimlach op mijn gezicht, want ik was blij dat ze op haar oude dag nog zo optimistisch kon zijn over Irak. Maar ik moest tegelijkertijd denken aan mijn familie in Kirkuk en Bagdad.
Van hen hoor ik helaas andere verhalen. Verhalen over corruptie, angst, uitzichtloosheid en vooral heel veel verdriet. Mijn nicht is bijna klaar op de universiteit en dan kan ze als dokter aan de slag. De verhalen die ze me vertelt zijn afschuwelijk. Studenten kunnen punten kopen om hun diploma te krijgen en zo kunnen ze aan de slag als dokter.
In Irak hebben we straks artsen die niet eens weten waar ze mee bezig zijn en die beslissen over de levens van anderen. Is dat de toekomst van Irak? Mijn andere nicht is advocaat, maar heeft administratieve baantjes, omdat ze simpelweg niet als advocaat aan de slag kan. “Je moet hier je contacten hebben om een baan te krijgen, als je die niet hebt: GAME OVER”, vertelt ze aan de telefoon. Mijn andere nicht moet een hoofddoek dragen, terwijl ze dat niet wil. “Iedereen draagt een hoofddoek en ik moet het ook doen. Als je het niet doet, word je raar aangekeken.”
Als ik aan deze verhalen denk, dan huilt mijn hart. Het is pijnlijk om je familie zo te zien terwijl je zelf alle kansen krijgt. In juni 2003 was ik voor het laatst in Irak en ik kan me herinneren dat we de hele avond in het donker hebben gezeten. Het was zomer en heel erg heet. Ik zat daar op de bank in het donker en voelde me zo ontzettend depressief en ongelukkig door het besef dat voor de Irakezen elke dag zo verloopt. De situatie was uitzichtloos en ik hoopte dat Irak snel weer beter zou worden.
9 april 2009
Vandaag is het zes jaar geleden dat Bagdad bevrijd werd. Ik heb mijn nicht gesproken en ze vertelde me dat ze het in Kirkuk niet veel beter heeft dan een aantal jaar geleden. Op de vraag of ze had verwacht dat het veel beter zou worden na 2003 komt geen antwoord. Zij durft niet meer te dromen, ze leeft met de dag.
Vanuit mijn veilige positie hoop ik nog wel; dat het snel goed komt met Irak. Mijn moeder en vader zitten vandaag 6 jaar later weer voor de televisie. Helaas zal ik mijn moeder niet meer opgewonden horen gillen: “Bagdad is vrij, Bagdad is vrij.”
Nian Bakal is student aan de school voor journalistiek van Tilburg. Ze loopt stage in Jordanië bij correspondent Nicole le Fever. Nian vluchtte in 1995 met haar familie uit Noord Irak. Ze was toen negen jaar oud. Sindsdien woont ze in Nederland.